Ekonomi Yavaşladı, Ağır Ticari Araç Sektörü Vites Düşürdü!
Türkiye otomotiv ve ticari araç sektörü için 2025 oldukça zorlu bir viraj oldu. Bu süreçte ekonomide yaşanan olumsuz hava şartları hem otomotiv sanayiyi hem de iç pazarda sıfır araç satışlarını vurdu.
Ticaretin öncü bir göstergesi olarak görülen ağır ticari araç pazarındaki daralma da bu kötü gidişata işaret etti. Sanayi üretimi hız kesince, ağır ticari araç satışları vites düşürdü. Üretimler daraldı, kapasiteler yarıya kadar düştü.
Ticari araçlarda yaşanan genel üretim kayıpları da sektörün genel performansını olumsuz etkiledi. Ekonomideki durgunluğun özellikle ağır ticari araç satışlarına yansıdığı görülürken, diğer taraftan da finansman maliyetleri kamyonun devrini düşürdü. Sektörde yaşanan olumsuz tablo Ağır Ticari Araçlar Derneği (TAİD) raporlarına da yansıdı.
Yılın ilk 11 ayında ağır ticari araç pazarı yüzde 11 daralarak 34 bin 734 adede geriledi. Kasım ayında çekici satışları bir önceki yılın aynı ayına göre bin 558 adete düşerek yüzde 25 azaldı. 16 ton ve üstü kamyon satışları yüzde 17 oranında azalarak bin 143 adet ve 16 ton altı kamyon satışları da yüzde 67 oranında artarak 812 adet oldu.
Son 10 yıllık TAİD verilerine göre, satışların yüzde 24 arttığı görüldü. Özellikle pandemi döneminde yaşanan lojistik ihtiyacı patlaması ortalamanın yukarıda kalmasına neden oldu. Çekici satışları son 10 yıllık kasım ayı ortalama satışlarına göre yüzde 24 artarken, kamyon satışları da yüzde 24 oranında artış gösterdi. Toplam Semi-Treyler Araç Pazarı kasım ayında bir önceki yılın aynı göre yüzde 25 oranında artarak bin 4 adet olarak gerçekleşti.
Kamyon satışlarında itici güç olan inşaatta daralma beklenildiği kadar olmadı. Tabi burada da neredeyse 11 ili yıkıma uğratan deprem etkili oldu. Kasım ayında inşaat sektörü yüzde 9,2 büyüdü. Türkiye İnşaat Malzemesi Sanayicileri Derneği (Türkiye İMSAD) verilerine göre, inşaat malzemesi sanayi üretimi yılın üçüncü çeyreğinde yüzde 2,2 azaldı. Fakat yılın ilk dokuz ayına göre yüzde 1,7 yükseliş kaydetti. Sektördeki bu tablo kamyon satışlarında da etkili oldu.
Yılın ilk 11 ayında 16 ton ve üstü kamyon satışları yüzde 11 oranında artarak 13 bin 23 adet, 16 ton altı kamyon satışları da yüzde 8 oranında ivme kazanarak 5 bin 558 adede çıktı. Sektör temsilcileri de deprem ve kentsel dönüşüm projeleri nedeniyle inşaat kamyonu satışlarının hareketli olduğunu, yük taşımaya yönelik araç satışlarının ise hız kestiğini paylaştı.
Treyler Lojistikle Daraldı
2024 yılı Ocak-Kasım dönemi ağır ticari araç pazarı, bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 11 oranında azaldı. Bu dönemde satılan toplam araç sayısı 34 bin 734 oldu.
Çekici satışları, 2024 yılı Ocak-Kasım döneminde geçen yıla göre yüzde 27 oranında azalarak 16 bin 153 adet, 16 ton ve üstü kamyon satışları yüzde 11 oranında artarak 13 bin 23 adet olarak kayıtlara geçti. 16 ton altı kamyon satışları da yüzde 8 oranında artarak 5 bin 558 adet seviyesine geldi. 2024 yılı Ocak-Kasım dönemi Semi-Treyler araç pazarı, bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 46 oranında azaldı.
Satış adedi ise 7 bin 343 oldu. Lojistikte yaşanan daralmanın treyler pazarına da yansıması sert oldu. Otomotiv Satış Sonrası Ürün ve Hizmetleri Derneği’nin (OSS) 2024 Yılı 3. Çeyrek Sektörel Değerlendirme Anketi’ne göre; yılın üçüncü çeyreğinde, 2023’ün aynı dönemine göre yurt içi satışlarda dolar bazında ortalama yüzde 1,08’lik gerileme yaşandı.
En Büyük Sorun Maliyetlerdeki Artış
Üretici üyelerin yüzde 30,8’i önümüzdeki üç ayda yatırım planlarken, 2024’ün üçüncü çeyreğinde de gözlemlenen problemlerin başında ilk iki çeyrekte olduğu gibi ‘maliyetlerdeki aşırı artış’ yer aldı. Ankete göre, ‘nakit akışında yaşanan problemler’ öncelikli sorunlar arasında öne çıktı.
Doblo Üretimi Bitti İthalat Patladı
Üretimde yaşanan sorunlar hafif ticari tarafta da kendini gösterdi. Türkiye otomotiv sanayinde daralma en son Otomotiv Sanayi Derneği’nin (OSD) açıkladığı verilerine de yansıdı. Öte yandan TOFAŞ’ın Doblo üretimini sonlandırması da ithalatın hafif ticari tarafta patlamasına neden oldu. Hafif ticari araç satışlarında ithalatın payı yüzde 80’i aşarak tarihi rekora ulaştı. Ekimde yerli hafif ticari araç satışları yüzde 43 azalırken, ithal hafif ticari araç satışları yüzde 54 arttı.
